De termen sensitiviteit en specificiteit worden gebruikt bij het testen van hypothesen. De relevantie van beide kan verschillen, afhankelijk van het type onderzoek. De gewenste test moet resultaten kunnen opleveren met 100 procent gevoeligheid en 100 procent specificiteit. In de praktijk blijkt dit echter lastig te realiseren. Meestal is handel tussen de twee van vitaal belang voor het bouwen van een redelijke basis voor de levensvatbaarheid van de testresultaten op lange termijn. Als gevolg hiervan ligt de nadruk vooral op het verschil tussen sensitiviteit en specificiteit.
Gevoeligheid versus specificiteit
Het verschil tussen gevoeligheid en specificiteit is dat gevoeligheid zich voornamelijk bezighoudt met het berekenen van de waarschijnlijkheid van echte positieven. Specificiteit daarentegen houdt zich voornamelijk bezig met het berekenen van de waarschijnlijkheid van echte negatieven. Dit is het cruciale onderscheid tussen sensitiviteit en specificiteit. In de praktijk is 100 procent sensitiviteit en specificiteit echter onmogelijk te bereiken.
Gevoeligheid is een maatstaf die de waarschijnlijkheid van echte positieven bepaalt. Anders gezegd, deze testfunctie houdt zich voornamelijk bezig met het vinden van de steekproefleden die echt positief zijn over de eigenschap die wordt getest. In een praktische test is het bereiken van 100 procent gevoeligheid onbereikbaar omdat het per abuis afgewezen gedeelte wordt verwijderd. Het doel is dan ook om een extreem hoge gevoeligheid te bereiken; een zeer gevoelige test is uiterst betrouwbaar.
Specificiteit is een parameter die de waarschijnlijkheid van daadwerkelijke negatieven bepaalt. Het doel van deze meting is om de steekproefleden te identificeren die echt negatief zijn over de eigenschap die wordt getest. Bovendien is specificiteit bij medische en chemische testen essentieel. Bij medische tests is het belangrijker om te bevestigen dat een persoon de aandoening niet heeft dan om te ontdekken of ze dat wel of niet hebben.
Vergelijkingstabel tussen gevoeligheid en specificiteit
| Parameters van vergelijking: | Gevoeligheid | Specificiteit: |
| Definitie | Gevoeligheid is een maatstaf die de waarschijnlijkheid van een positief testresultaat bepaalt. | De kans dat iets niet waar blijkt te zijn, wordt gemeten aan de hand van specificiteit. |
| 100% Waarde | Elke persoon met de ziekte wordt correct geïdentificeerd door een test met 100 % gevoeligheid. | Elke persoon die de aandoening niet heeft, wordt op de juiste manier geïdentificeerd door een test met 100% specificiteit. |
| Berekening | Gevoeligheid = aantal echte positieve/ [nr. van echte positieven + aantal valse negatieven] | Specificiteit = aantal echte negatieven/ [aantal echte negatieven + aantal foutpositieve] |
| Waarschijnlijkheid | Waarschijnlijkheid van daadwerkelijke positieven. | Waarschijnlijkheid van werkelijke negatieven. |
| Voorbeelden | Hoge gevoeligheidstest voor detectie van AIDS-achtige ELISA. | Hoge gevoeligheidstest voor detectie van AIDS-achtige Western-blot. |
Wat is gevoeligheid?
De frequentie waarmee de ziektepositiviteit bij de patiënten wordt vastgesteld, duidt op gevoeligheid. Gevoeligheid bevestigt zelfs dat de laboratoriumresultaten acceptabel zijn bij het testen van patiënten op specifieke aandoeningen of ziekte.
De test van een zieke persoon kan zowel positieve als negatieve resultaten opleveren. Echt positief is de positieve uitkomst, terwijl een vals-negatief een negatief gevolg is. Door dit ongewenste resultaat wordt een onwel persoon ten onrechte als gezond erkend. De test van een gezond persoon kan zowel positieve als negatieve bevindingen opleveren. Het negatieve resultaat is een echt negatief, terwijl het positieve resultaat in dit geval een vals positief is. Als gevolg van deze goede bevinding wordt een gezond persoon ten onrechte als ziek aangemerkt.
De volgende formule wordt gebruikt om de gevoeligheid te berekenen (in procenten):
Gevoeligheid = [(TP/TP+FN)] x 100
Fout-positieve resultaten worden niet in aanmerking genomen bij het berekenen van de gevoeligheid van een test, omdat de informatie van patiënten met 100% geassocieerde ziekte wordt gebruikt. Een test met een gevoeligheid van 100 procent kan geen fout-negatieve resultaten opleveren. Dit houdt in dat elke patiënt die aan de ziekte lijdt, een positief testresultaat krijgt. Alle negatieve resultaten in een test met 100 procent gevoeligheid zijn echte negatieven. Omdat negatieve resultaten ziekte uitsluiten, is dit type test ideaal voor gebruik als screeningsinstrument. En aan de andere kant kunnen positieve resultaten zowel echte als valse positieven bevatten
Wat is specificiteit?
De specificiteit of kenmerkende eigenschap van een uitgevoerde test is hoeveel mensen zonder de ziekten waarvoor deze is ontworpen negatief zijn (bij afwezigheid van een ziekte). Het toont aan dat iemand die de aandoening niet heeft, door de test op de juiste manier wordt beschreven.
De volgende formule wordt gebruikt om de specificiteit (in procenten) te berekenen:
Specificiteit = [(TN/TN+FP)] x 100
Er zijn geen fout-positieve uitkomsten in een test met 100% specificiteit. Bij gezonde mensen is de test daarom altijd negatief. Positieve uitkomsten zijn meestal positief. De resultaten omvatten echter meestal vals-negatieven, die niet in de analyse zijn meegenomen. Omdat positieve resultaten altijd correct zijn, wordt een 100% specificiteitstest gebruikt om de diagnose te bevestigen.
Het wordt aanbevolen om een test met een gevoeligheid van 100 procent te gebruiken als er een kans op een probleem is. De patiënt heeft de ziekte niet als het resultaat negatief is. Als het resultaat positief is, moet een 100% specifieke test worden uitgevoerd. Als het resultaat negatief is, waren de resultaten van de vorige test vals. Het individu zal echter worden beïnvloed door de ziekte als het resultaat positief is.
Belangrijkste verschillen tussen gevoeligheid en specificiteit
Gevolgtrekking
De statistische metingen van de gevoeligheid en specificiteit van een test worden respectievelijk gevoeligheid en specificiteit genoemd. Ze worden vaak gebruikt in de medische wereld. Dat wil zeggen, ze berekenen de kans dat iets positief of negatief is als het eenmaal is getest. Bovendien worden beide uitgedrukt in percentages. Bovendien is het bijna onmogelijk om 100 procent sensitiviteit of specificiteit te bereiken.
Bij een vermoeden van een aandoening is het ideaal om een mengsel te gebruiken van een test met 100 procent sensitiviteit en een test met 100 procent specificiteit. De ELISA-test voor AIDS-detectie heeft een hoge gevoeligheid. De Western Blot-test heeft een hoge specificiteit voor de diagnose van AIDS.
